Skip to main content

Álfar, völvur og esperantó í Þórbergssetri

Hundur í óskilumHin árlega bókmenntahátíð Þórbergsseturs verður haldin sunnudaginn 17. mars næstkomandi og hefst kl 13:00. Spennandi dagskrá þar sem skyggnst verður um í hugarheimi forfeðra og mæðra. Sagt verður frá lífi álfa, völvutrú afhjúpuð og flakkað um hulduheima bókmenntanna. Auk þess mun ,,Hundur í óskilum" skemmta okkur með söng og glensi.

Dagskráin er svohljóðandi:

13:00 Þingið sett

13:15 Álfar á hundavaði; Hjörleifur Hjartarson tónlistarmaður og skáld

13:45 Úr myndabók náttúrunnar; Rán Flygenring myndlistarmaður

14:15 Hundur í óskilum skemmtir með söng og glensi

14:40 Völvur á Íslandi á fyrri tíð og arfleifð þeirra; séra Sigurður Ægisson

15:10 Hvað leynist í hillunum? Heimsbókmenntirnar og bókasafn Íslenska esperantósambandsins; Benedikt Hjartarson, prófessor í bókmenntafræði

15:40 Kaffihlé og söngur

 

 

 

 

 

Lesa meira

Sérstaða Þórbergsseturs á fræðasviði - bókasafn Esperantista komið í hús

Benedikt og bókaveggurÁrið 2024 heilsar hér í Þórbergssetri og framundan virðist vera líflegt starfsár með fjölmörgum uppákomum á menningarsviði. Auk þess vonumst við eftir að fjöldi ferðamanna, innlendra sem erlendra komi í heimsókn og njóti hér matar og menningar líkt og undanfarin ár.
 
Um síðustu helgi voru hér kröftugir og langir vinnudagar þar sem settur var upp stór og mikill bókaskápur. Íslenska esperantósambandið hefur afhent Þórbergssetri bókasafn sambandsins til varðveislu. Er það til heiðurs Þórbergi Þórðarsyni, sem var einn af ötulustu liðsmönnum esperantóhreyfingarinnar á Íslandi. Þórbergur skrifaði mikið á esperantó auk þess sem alheimstungumálið opnaði honum sýn til heimsbókmenntanna - enda mörg merkustu bókmenntaverk heimsins þýdd á esperantó.

Benedikt Hjartarson bókmenntafræðingur fylgdi safninu hingað austur og stjórnaði uppsetningu þess. Hann orðar það svo að esperantó sé í raun huldukerfi heimsbókmenntanna og hefur hann gefið út bók undir því nafni sem að er lykill að bókasafninu og fjallar um nokkur merk verk innan þess. Hann segir að eftir rannsóknir hans hafi sú sannfæring hans orðið æ sterkari með árunum ,, að saga alþjóðahyggju og alþjóðlegra menningar- og hugmyndastrauma á fyrri hluta tuttugustu aldar verði ekki rakin með tilhlýðilegum hætti án þess að tekið sé mið af mikilvægu hlutverki esperantóhreyfingarinnar." Þar af leiðandi er ljóst að í bókasafni esparantóhreyfingarinnar á Íslandi leynist án efa merk saga þeirra frumkvöðla sem leituðu eftir alþjóðlegum menningarstraumum í byrjun 20. aldarinnar og þar stóð fremstur í flokki Þórbergur Þórðarson, sveitastrákurinn frá Hala í Suðursveit.

Kristján Eiríksson íslenskufræðingur gaf út merka bók, - Lifandi mál, lifandi manna  árið 2020. Þar er saga Íslenska esperantósambandsins rakin en einnig rakin tengsl Þórbergs við hreyfinguna. Fjölmatgar  þýðingar á verkum Þórbergs eru birtar í bókinni, - greinar ritaðar á esperantó sem hafa ekki komið fyrir almenningssjónir áður. Bókin er einnig ómetanleg heimild um þessa merkilegu tíma og leit Íslendinga eftir að kynnast erlendum menningarstraumum í gegnum alþjóðatungumálið esperantó.

Mikil prýði er að bókaveggnum í ,,Eystri sal" safnsins, og vekur það án efa forvitni þeirra ferðalanga sem hér koma alls staðar að úr heiminum.
 

Hrossakjötsmót í Þórbergssetri, 12 - 14 apríl - vegna fjölda fyrirspurna

Hið árlega hrossak20220430 134008jötsmót verður haldið helgina 12 - 14  apríl næstkomandi. Vonandi tekur sveit sólar jafnvel á móti ykkur og vorið 2022, en þá var mótið um mánaðarmót apríl og maí og veðrið lék við okkur eins og sést á myndinni. Óformlegt  bjórmót verður haldið á föstudagskvöldinu en byrjað verður að spila tvímenning kl 13:00 á laugardegi. Hrossakjötsátið er í hléi um kvöldmatarleytið, en síðan  haldið áfram að spila fram eftir kvöldi. Á sunnudeginum hefst spilamennskan klukkan 10 og verður lokið eigi síðar en 15:00. 

Hægt er að fá frekari upplýsingar og skrá þátttöku í síma 623 7973 eða senda skilaboð á netfangið This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. 
Mótsgjald er krónur 5000.
 
Vegna fjölda fyrirspurna setjum við hér inn verðskrá fyrir mótið. Panta þarf gistingu en nægur tími að panta máltíðir þegar komið er á staðinn.
Morgunverður er innifalinn í verði á gistingu
Gisting í tveggja manna herbergi í tvær nætur 18000 á mann.
Gisting í tveggja manna herbergi í eina nótt 12.000 á mann.
Gisting í eins manns herbergi í tvær nætur 20000 á mann.
Gisting í eins manns herbergi í eina nótt 16000 á mann.
 
 
Halahangikjöt á föstudagskvöldinu er 2900 krónur á mann.
Kjötsúpa í hádeginu á laugardag 2500 krónur á mann.
Kvöldmatur hrossakjötsveisla og  bleikjuhlaðborð í sunnudagshádegi krónur 9000 á mann.
Kaffi og annar viðurgjörningu er innifalinn í mótsgjaldi.
 
Einnig er hægt að panta gistingu á Gerði í síma 4781905 og Skyrhúsinu 8998384 og gildir önnur verðskrá þar.
 
Þátttaka í mótinu reiknast til silfurstiga hjá Bridgesambandi Íslands
Allir velkomnir á meðan húsrúm leyfir.

Kennaraskólanemar í D- bekk, útskriftarárgangur ársins 1972 í heimsókn á Hala

kennó Þann 13. maí 2023 komu í heimsókn á Hala, útskriftarnemendur ársins 1972 frá Kennaraskóla Íslands. og makar þeirra alls 15 manns.  Dvöldu þau í tvo daga , fengu á veitingahúsinu allan viðurgjörning og sett var upp fyrir þau sérstök menningardagskrá. Forstöðumaður Þórbergsseturs var í  hópnum og fagnaði  því sérstaklega heimsókn þeirra og lagði sig fram um að gera þeim dvölina sem ánægjulegasta.  Sumir komu um langan veg erlendis frá m.a. fá Noregi, Svíþjóð, Danmörku og Spáni og segja má að endurfundir  eftir hálfa öld hafi sannarlega verið rétt eins og öll árin væru horfin á braut og  allir ungir  í anda sem aldrei fyrr. 

Tíminn var nýttur vel, en Suðursveit, sjálf sveit sólar -  heilsaði þeim með veðurspá upp á rok og rigningu daginn eftir. Því var brugðið á það ráð að fara í kvöldgöngu og rannsaka umhverfið á meðan veðrið hélst þurrt. Morguninn eftir gerðist hópurinn árrisull og skellti sér í fyrirhugaða jöklaferð inn í Þröng áður en veðrið skall á. Segja má að það hafi verið hápunktur dagsins að ná því að rannsaka jöklalandslagið á þeim stað þar sem Breiðamerkurjökull hefur hopað svo hratt sem raun ber vitni. Greina má auðveldlega hvernig hrammur jökulsins hefur skafið hlíðarnar og hrjóstrugt landslagið á jörðu niðri er í raun botninn, sem jökullin yfirgaf fyrir aðeins fáum árum.. Sjá má hvernig gróðurinn eltir jökulinn og gaman var að greina tegundir blómgróðurs  sem var að lifna með vorinu og nema land í jökulleirnum.  Það passaði til að þegar fyrstu droparnir féllu náðu göngugarparnir aftur að bílunum og haldið var heim í kjötsúpu og notalega inniveru á meðan regnið buldi á rúðunum það sem eftir var dags. 

Þá kom að Þórbergi að skemmta okkur. Þorbjörg  sýndi fyrst kvikmynd af Breiðamerkursandi sem sýndi landmótun og hopun jökla. Síðan var spiluð skyggnusýning þar sem saman fóru myndir úr umhverfinu og textar  Þórbergs, verkefni um skráningu fornminja og  ýmislegt fleira. sjá www.bustuminjar.is og fornar rustir og busetuminjar feisbókarsíða svo og www.thorbergur.is. 

Kvölddagskráin byrjaði með heimsókn á safnið þar sem fannst gott rekið koníak og rauðvín og spilaðar voru sögur Þórbergs með röddu Jóns Hjartarsonar leikara. Steinþór á Hala söng barnagælur með sinni skæru söngröddu, en fjölmargar upptökur eru til með söng hans og skemmtilegum sögum frá liðinni tíð.  Síðan var etinn sveitamaturinn og skemmt sér fram eftir kvöldi við söng glens og gaman. Fjölnir og Þorbjörg á Hala þakka gestum sínum fyrir skemmtilegan félgsskap og Þorbjörg sérstaklega sínum elskulegu skólasystkinum  fyrir komuna,  þótti leitt að kveðja og fann fyrir söknuði í sálinni þegar allir voru horfnir á braut. 

Vonandi hittumst við fljótlega  hress og glöð á nýju ári. 

347110948 614331290726531 7742287666825458083 n.jpg þröng

 347118077 517069373816347 6786493825172016823 n.jpg þröng2

Steinarnir tala, - í orðsins fyllstu merkingu

347096090 681937557078744 2029325128884468402 n.jpg fjósiðNemendur á námskeiðinu Eldur og ís komu við í Þórbergssetri í júnímánuði. Um  var að ræða námskeið sem haldið var á vegum Menntavísindasviðs Háskóla Íslands í samvinnu við Rannsóknasetrið á Hornafirði og að því komu kennararnir Jakob Frímann Þorsteinsson, Þorvarður Árnason og Kolbrún Þ. Pálsdóttir ásamt sérfræðingum meðal annars úr hópi leiðsögumanna úr Fjallamennskunámi FAS.

Á námskeiðinu var lögð áhersla á beina reynslu og upplifun af náttúru Íslands og umfjöllun um náttúruvísindi með áherslu á eldfjalla- og jöklafræði . Tengingin við bókmenntir varð einnig magnaður vinkill, - að koma skynjunum og hughrifum náttúruunnenda í orð og fylla hugann af orðgnótt skáldanna  á sama tíma og skynfærin grípa dýrðina allt um kring .

Það var því mjög gaman var að fá þennan hóp i Þórbergssetur til að kynna einstakan bókmenntaarf Suðursveitar sem felst einmitt í náttúrulýsingum Þórbergs.  staldra við steininn sem talar, en hlýða síðan á upplestur úr bókinni Steinarnir tala, - þar sem fjallað er um náttúruna í kring um leið og nemendur og leiðbeinendur  góndu upp í klettana og  fengu þar með kennslustund í að sjá það ,,stóra í hinu smáa" og skynja einstakar lýsingar Þórbergs Þórðarsonar. á umhverfinu

Að lokum settust þreyttir ferðalangar niður hjá kúnum í fjósbaðstofunni á Hala og hlustuðu á lýsingar á búsetu fólksins á öldum áður. Þá voru kýrnar  hluti af íbúum heimilisins á Hala. - þó þær væru ,,öðruvísi í laginu enn mannfólkið."

355234595 6189545177825786 2972118827054360277 n.jpg eldur og ís 2

Mannvist á Mýrum

Mannvist 1Sýningin Mannvist á Mýrum var opnuð með viðhöfn í bókasafni Menningarmiðstöðvar Hornafjarðar þann 29. nóvember síðastliðinn. Hér er má sjá afrakstur af skráningarverkefni Menningarmiðstöðvar Hornafjarðar og Þórbergsseturs af fornum rústum og búsetuminjum í Sveitarfélaginu Hornafirði. Verkefnið núna er undir forystu Sigríðar Guðnýjar Björgvinsdóttur landfræðings og sýningin styrkt af Uppbyggingarsjóði Suðurlands.
Hér eru það hinar flatlendu Mýrar, næsta sveit austan Suðursveitar, sem teknar voru fyrir. Sveitinni hefur verið lýst sem vatnabyggð eða eins og segir í textalýsingu sýningarinnar: ,,Mýramenn bjuggu við óvenjulegar og oft krefjandi aðstæður langt fram eftir 20. öld. Framgangur jökla, jökulár sem flæmdust um og jökulhlaup spilltu nytjalöndum og urðu þess valdandi að margar fjölskyldur sem búsettar voru þar, hröktust á milli staða. Þessar erfiðu aðstæður urðu til þess að fjölmörg býli og hjáleigur fóru í eyði."
 
Þar segir einnig: ,,Markmiðið með skráningunni er að vernda og kynna landfræðilegar,mannvistar- og sögulegar upplýsingar um búsetu á svæðinu ásamt því að gera byggðasögu Austur-Skaftafellssýslu sýnilega. Minjar voru mældar upp með staðsetningartæki, ljósmyndaðar og skráðar. Skráning hófst í Suðursveit vorið 2020 og voru niðurstöður þeirra kynntar sumarið 2021. Í framhaldi hófst skráning á Mýrum með sama hætti og munu sveitirnar Lón, Nes og Öræfi fylgja í kjölfarið."
Sýningin er afar fróðleg. Ekki er um tæmandi upptalningu eyðibýla að ræða og fyrirhugað er að ljúka verkefninu um Mýrar á næsta ári. Einnig verður verkefnið sett inn í heild sinni á heimasíðuna www.busetuminjar.is eins fljótt og kostur er.
 
Sambúð manns og jökuls er sennilega hvergi í öllum heiminum sambærileg og í sveitunum sunnan Vatnajökuls. Skráning þeirrar sögu er mikilvæg og hér er þess gætt að vinna af fagmennsku með nákvæmum mælingum og myndatökum, - en einnig að þróa aðferðir til að gera söguna sýnilega með nútíma tölvutækni og miðlun. Sigríður Guðný Björgvinsdóttir á mikinn heiður skilið fyrir hennar hæfni, framlag og framsýni, Sigurður Hannesson fyrir að miðla af einstakri þekkingu sinni á sveitinni þar sem hann ólst upp, - svo og Tim Junge hönnuður fyrir frábæra hönnun og uppsetningu á spjöldunum.
 
Sýningin verður uppi í Bókasafni Menningarmiðstöðvar fram í janúar og fer síðan vonandi í eitthvað varanlegt húsnæði til sýnis og varðveislu.
Allir eru velkomnir
 
Mannvist 2 Mannvist 3 Mannvist 4

Oddný á Gerði og aðrar rismiklar og líflegar kerlingar 19. aldar

gerdi og oddnyarkofiHaustþing Þórbergsseturs verður haldið laugardaginn 4. nóvember og hefst kl 11:00 um morguninn. Eins og yfirskrift málþingsins ber með sér verður fjallað um konur á 19. öld, þar sem Oddný á Gerði (1821-1917) verður fremst í flokki. Þeir Þórbergur og Steinþór Þórðarsynir gerðu hana ódauðlega með skrifum sínum og aðdáun á gáfum hennar og dugnaði. Þórbergur skrifar einhver fallegustu eftirmæli sem nokkur kona getur fengið þegar hann segir eftir andlát hennar: ,,Með dauða Oddnýjar slokknaði bjartasta ljós Suðursveitar sem þar logaði í minni tíð."  

Málþingið hefst klukkan 11 að morgni laugardaginn fjórða nóvember næstkomandi. Til liðs við okkur kemur Erla Hulda Halldórsdóttir Oddnysagnfræðingur sem hvað mest hefur helgað starf sitt  á undanförnum árum kvennasögu og rannsóknum á kjörum kvenna. Hún kallar erindi sitt ,,Ein skrifandi kona í Suðursveit. Oddný á Gerði í sögulegu samhengi." Erindi hennar fjallar um Oddnýju á Gerði sem var sögð bráðgáfuð og víðlesin - eina skrifandi konan í Suðursveit um 1850. Steinþór og Þórbergur Þórðarsynir draga upp myndir af henni í bókum sínum sísegjandi sögur og kveðandi rímur, konunni sem kom með ,,menninguna" í Suðursveit. En hver var hún og hvað var svona sérstakt við hana? Í erindinu verður rætt um lífshlaup Oddnýjar í samhengi við sögu kvenna og samfélag nítjándu aldar þar sem stúlkur og konur bjuggu yfir gáfum og getu til þess að læra við misgóð tækifæri.

Tekið verður gott hádegishlé, en næsta erindi flytur Soffía Auður Birgisdóttir bókmenntafræðingur undir yfirskriftinni; ,,Þórbergur og gamlar konur." Eitt af því sem Þórbergur dáði framar öðru í fari fólks var frásagnarsnilli og þekking á kvæðum og sögum. Þessa hæfileika fann hann ekki síst hjá gömlum konum. Á æskuárum hans á Hala var það Oddný á Gerði sem bar af öðrum í þessum efnum en Þórbergur segir hana hafa kunnað,,kynstrin öll af merkilegum alþýðufróðleik, dulrænum sögnum, mannlýsingum, kviðlingum, ættvísi o.fl". Á fullorðinsárum í Reykjavík kynntist Þórbergur skáldkonunum Herdísi og Ólínu Andrésdætrum og fann hjá þeim sömu hæfileika og hefur hann lýst kynnum sínum af þeim á einkar skemmtilegan hátt. Í erindinu verður fjallað um samband Þórbergs við þessar gömlu konur og einnig vikið að kynnum hans við Láru Ólafsdóttur sem Bréf til Láru er stílað til. 

Þriðja og síðasta erindið flytur Þorbjörg Arnórsdóttir forstöðumaður Þórbergsseturs. Þar birtast sögur af nokkrum konum á Sunnansandabæjum sem bjuggu þar samtíða Oddnýju. Lýst verður kjörum þeirra og aðstæðum, barneignum og ótrúlegum örlagasögum sem tengjast miklum barnadauða, - en einnig óbilandi dugnaði, krafti og samstöðu þar sem þær létu ekki bugast, lifðu menn sína, stóðu fyrir búi og sýndu áhuga á að finna leiðir til betra lífs m.a. með bóklestri og fræðslu.  Einnig verða spilaðar gamlar upptökur, samtöl og frásagnir Steinþórs á Hala og Þórbergs um Oddnýju og frásagnir og söngur Steinunnar Guðmundsdóttur á Hala. 

Allir eru velkomnir í heimsókn í Þórbergssetur þennan dag. Dagskráin endar með kaffiveitingum og spjalli og lýkur  eigi síðar en kl. 16:00

Heimsókn í Suðursveit

Hópur eldri lækna og makFellsheimsóknar þeirra alls 42 manns komu og heimsóttu Þórbergssetur helgina 4. - 5. ágúst. Dvöldu þau  í tvo daga og fengu allan viðurgjörning, ferðuðust um svæðið og fengu notið dagskrár svo sem  upplestrar undir borðum, heimsókn á safnið og leiðsögn  um söguslóðir í nágrenni Þórbergsseturs.

Þar á meðal var farið að eyðibýlinu á Felli. Ákveðið var að snæða þar hádegisnestið og hlýða um leið á frásögn Fjölnis Torfasonar um Breiðamerkursand og búsetu á Felli. Fell var um aldamótin 1700 höfuðból með nokkrar hjáleigur eða alls 4 býli í ábúð við manntalið 1703. Þá var gott til bús á sandinum og Fell sýslumannssetur fyrir Austur Skaftafellssýslu.  Þá er það að jökullinn tekur að geysast fram með kólnandi tíðarfari litlu ísaldar og  og eyðingin verður síðan alger þegar bæjarhúsin á Felli tekur af  í stórflóði eða jökulhlaupi árið 1868.

Sambýlið við jöklana gerir sögu Austur- Skaftafellssýslu einstaka og áhrifamikið er að sjá með eigin augum eyðileggingarmátt Breiðamerkurjökuls á þessu svæði og með ólíkindum ótrúlegt að þetta gerist  á ekki lengra tímabili en raun ber vitni. eða aðeins um 150 árum. Við hlaupið flosnuðu upp frá Felli tvær barnmargar fjölskyldur  og voru örlög þeirra þar með ráðin. Afkomendur þeirra eru víða um land, og tenging við liðinn tíma forfeðranna að mestu rofin. Sjá má meira um eyðijörðina Fell á vefsíðunni www.busetuminjar.is 

Síðan var farið í fjöruferð á Reynivallafjöru, en þar hafði rekið stærðarhval á fjöruna skömmu áður. Ferðinni lauk svo með akstri inn í Þröng og  göngu að Breiðamerkurjökli. Þar má sjá einstakt jöklalandslag, klettabelti Fellsfjalls skafin af hrammi Breiðamerkurjökuls og hrjóstruga landmótun jökulsins á jörðu niðri. Veðurárdalur gapir nú opin til vesturs og er með ólíkindum hversu hratt jökullinn hopar til baka. 

Fell heimsókn 2Gaman er að blanda saman sögum úr umhverfinu við náttúruskoðun og segja má að tekist hafi vel til um við skipulagningu þessarar heimsóknar sem var í samvinnu Þórbergsseturs og Guðrúnar Bjarnadóttur læknis. sem var fararstjóri í hópnum. Guðrún hafði starfað sem afleysingalæknir á Höfn og kom þá í vitjun á Hala til Steinunnar Guðmundsdóttur eiginkonu Steinþórs á Hala. Heimsóknin var henni svo minnisstæð að æ síðan hefur hún haft löngun til að nálgast Hala og umhverfið allt um kring og var búin að lesa Suðursveitarbækur Þórbergs og ekki síður Nú, nú frásögur Steinþórs sér til mikillar ánægju. Þórbergssetur þakkar skemmtilega samveru með þessum hressa hópi um verslunarmannahelgina 2023.

Hönnuðir

Arkitekt og hönnuður byggingar eru Sveinn Ívarsson og Jón Þórisson. Hönnuður sýningar er Jón Þórisson. Textahöfundur sýningar er Jón Hjartarson leikari.

Upplýsingar

Í anddyri Þórbergsseturs er upplýsingamiðstöð þar sem starfsmenn Þórbergsseturs fræða gesti um starfsemi setursins, Þórberg Þórðarson og sögu Suðursveitar. 

Gestakomur


Gestir í dag: ... 0
Gestir þennan mánuð: ... 5423
Gestir á þessu ári: ... 13463