Lifandi mál, lifandi manna
eftir Kristján EiríkssonKynning i dag á afmælisdegi Þórbergs Þórðarsonar 12. mars kl. 14:00
„Þótt mikið hafi verið skrifað um ritstörf og ævi meistara Þórbergs Þórðarsonar er einn þáttur sem jafnan hefur orðið útundan en það er esperantotímabilið og áhugi Þórbergs á framgangi hlutlausrar alþjóðatungu. Esperanto var í huga hans það tæki sem gat bjargað menningu smáþjóðanna og um leið sameinað allar þjóðir heimsins í eitt ríki þar sem allir menn nytu réttlætis.
Hér er þessu tímabili gerð ítarleg skil og fjallað um fyrstu kynni Þóbergs af alþjóðamálinu, þýðingar hans og skrif á esperanto, og sagt frá samskiptum hans við erlenda esperantista, ritdeilum um málleysur og alþjóðamál, esperantokennslubókum hans og orðabók sem hann vann að árum saman. Þó er ekki síst fengur að öllu því efni sem Þórbergur ritaði á esperanto, greinum, bréfum, lesköflum og öðru. Margt af þessu birtist hér á íslensku í fyrsta sinn í þýðingu Kritstján Eiríkssonar.
Veðurárdalur, Illagil, Hellrafjall, Hellrafjallsnöf, Miðfell í Veðurárdal, Miðfellsegg, Útigönguháls, Fauski. Öll þessi nöfn vekja upp minningar um löngu liðna tíð þegar setið var í eldhúsinu á Gamla Hala og skeggrætt fram og til baka um þessar fjarlægu og fáförnu slóðir. Þær voru amk. fjarlægar í hugum þeirra sem töldu að varla væri fært þangað nema fuglinum fljúgandi og fáeinum ,,ofursmölum" af Breiðabólsstaðarbæjum. Þegar haustaði að var farið að leggja á ráðin um Veðurárdalsgöngu og spennan óx með degi hverjum. Veðurárdalsgangan var nefnilega engin venjuleg ganga. Það þurfti að draga fram gömlu heimasmíðuðu jöklabroddana, treysta vel klettaböndin og velja góða veðurspá. Ræða um hverjir ættu að fara innfyrir og hverjir standa fyrir á Hellrafjalli, hvort sést hafi fé í Fellsklettunum, ræða um hvort sú tvílembda á Bjarnarák væri þar enn og svo framvegis.
Þórbergssetur hefur verið lokað síðan 1. nóvember vegna áhrifa frá Covid 19 faraldrinum. Það má því segja að nú verði mikil friðarins jól á Halabæjunum og fáir á ferli miða við undanfarin ár. Náttúran skartar samt áfram sínu fegursta á milli þess sem hún ögrar okkur mannfólkinu með sínum ógnarkrafti. Í gærkvöldi dönsuðu norðurljósin hér yfir og lýstu upp allan himininn í ótal litbrigðum og meira að segja Öræfajökull glansaði í náttmyrkrinu. ,,Lífið er alltaf að verða öðruvísi og öðruvísi" og ekki um annað að gera en að taka því af æðruleysi,en jafnframt með von um að brátt víki heimsfaraldur fyrir vísindunum og aftur verði iðandi mannlíf í sveit og bæ.
Hver þekkir bæjarheitin Butra eða Hellar? Líklega kannast fáir þeirra sem yngri eru við þau en margir af eldri kynslóðum Austur-Skaftfellinga hafa heyrt þeirra getið. Í Sveitarfélaginu Hornafirði eru mikil og merk ummerki um horfna byggð frá liðnum öldum. Ummerkin eru ýmsar tegundir jarðlægra minja, m.a. tóftir bæjarhúsa og annarra mannvirkja tengdum þeim. Þau eru vitnisburður um búsetu og mannlíf á umræddu svæði. Talið er að fjöldi slíkra bæjarminja í sveitarfélaginu sé allt að 100 talsins. Mörg eru langt utan alfararleiðar og því er vitneskjan um tilurð og umfang þeirra ekki mörgum ljós.