Laxá í Nesjum brúuð árið 1910

Gísli Sverrir Árnason

Fyrsti áratugur tuttugustu aldar einkenndist af félagslegri vakningu og margvíslegum framförum í Nesjum. Tvö félög voru stofnuð árið 1907, Málfundafélag Hornfirðinga og Ungmennafélagið Máni. Stóðu þau bæði fyrir öflugu félasstarfi og gáfu einnig út sitthvort sveitarblaðið sem gekk handskrifað bæ frá bæ um sveitina og á Höfn. Málfundafélagið stóð að blaðinu Baldri en Máni að Vísi. Sumarið 1907 var svo Fundarhús Nesjamanna byggt um miðbik sveitarinnar og var það vígt 29. september 1907. Húsið varð strax vettvangur félagsstarfs og samkomuhalds í sveitinni.

Nú var stutt í tvær mestu framkvæmdir í Nesjum til þessa; byggingu Laxárbrúar 1910 og nýja Bjarnaneskirkju við Laxá 1911. Bæði þessi mannvirki ullu straumhvörfum fyrir íbúa héraðsins og nýttust vel þann tíma sem þau stóðu en entust þó ekki jafn vel og til var ætlast í upphafi. Hér á eftir verður sagt svolítið frá vinnu við brúargerðina við Laxá árið 1910.

Lesa alla greinina eins og hún birtist í Eystrahorni (PDF)

Árið 2020 hefur verið sérstakt hvað varðar starfsemi Þórbergsseturs ef borið er saman við fyrri ár. Þar ræður mestu um heimsfaraldurinn covid 19 og ýmsar breytingar á starfseminni vegna sóttvarnareglna og lokunar tímabundið. Fækkun erlendra ferðamanna hefur sett svipsinn á árið og hádegishópar eða heimsóknir erlendra ferðahópa stöðvuðust alfarið eftir 20. mars. Margir fastir menningarviðburðir hafa fallið niður, en þess í stað verið unnið að
ýmsum rannsóknar- og fræðaverkefnum.

Þann 29. júlí síðastliðinn var sett upp myndasýning um eyðibýli í Suðursveit í Þórbergssetri. Sýningin er afrakstur samvinnuverkefnis Þórbergsseturs og Menningarmiðstöðvar Hornafjarðar um skráningu og rannsóknir á eyðibýlum og fornum mannvistarleifum.og var flutt frá Menningarmiðstöð Hornafjarðar þar sem hún hafði verið uppi síðan í júni 2021.  Ummerki um horfna byggð frá liðnum öldum má víða greina í landslagi og eru þar ýmsar tegundir jarðlægra minja svo sem tóftir bæjarhúsa sem eru vitnisburður um búsetu og mannlíf frá liðnum öldum. Hönnuður sýningarinnar er Tim Junge grafískur hönnuður og Sigríður Guðný Björgvinsdóttir yfirmaður rannsóknarsviðs Menningarmiðstöðvar Hornafjarðar sá um kort og textagerð. Einnig hefur verið opnuð vefsíða www.busetuminjar.is þar sem frekari fróðleik má finna um verkefnið. Fyrirhugað er að fara um allt sveitarfélagið Hornafjörð og mæla upp og skrá þær minjar sem finnast á yfirborði, en einnig að leita sögunnar sem fylgir hverjum stað eins og kostur er.  Einnig hefur verið opnum síðan fornar tóftir og búsetuminjar á feisbókinni til að vekja áhuga fólks á að tilkynna og birta myndir af minjum sem það þekkir til. Ljóst er að framundan er margra ára vinna við verkefnið en þegar er lokið að mestu að skrá og mæla upp minjar í Suðursveit og vesturhluta Mýra. Ætla má að í sveitarfélaginu sé amk 100 þekkt eyðibýli og svo merki um mannvist  sem sýnir forna búskaparhætti, garðar og hleðslur, fjárborgir og sauðahús, réttir og naust svo eitthvað sé nefnt. Sjá nánar www.busetuminjar.is og Facbook síðu verkefnisins.